İş Planı Nasıl Hazırlanır? Örnekleri

Başarılı bir girişim başlatmak için mutlaka bir iş planı hazırlamanız gerekiyor. Başarılı bir iş planı nasıl hazırlanır diye düşünüyorsanız, sizler için ayrıntılı ve tüm noktaları ile birlikte bir iş planı hazırlama rehberi hazırladık. Ayrıca rehberimizin sonunda birçok iş planı örnekleri de yer almaktadır.

Yeni bir iş kurmadan önce mutlaka bir iş planı hazırlamanızı öneriyoruz. İster 500 liralık sermayeye sahip bir iş olsun, isterseniz de ortaya milyonlarca lira koyun. Eğer başarılı olmak istiyorsanız mutlaka ilk olarak tüm detayları ile düşünülmüş bir iş planı hazırlamanızı öneriyoruz.

Ancak daha sade bir iş planı hazırlamak istiyorsanız, bu konuda hazırlanmış 8 Adımda İş Planı Hazırlamak adlı rehberimize göz atabilirsiniz.

BAŞARILI BİR İŞ PLANI NASIL HAZIRLANIR?

Yönetici Özeti

İş planı hazırlamanın ilk yolu bir yönetici özeti hazırlamaktır. Bu bölümün maksimum 1 sayfa olmasına özen göstermelisiniz. Genellikle bu bölümde işinize yönelik kısa bir değerlendirme yer alır. Dahil edilmesi gereken önemli unsurları şöyle belirtmek mümkün:

1. İş konusu: İşletmeyi, ürününü ve sunacağı pazarı net olarak açıklar.
2. Finansal durum: Satış, kâr, nakit akışı ve yatırım getirisi dahil olmak üzere işin önemli finansal noktalarını vurgular.
3. Mali gereklilikler: İşe başlamak ve büyümek için gerekli olan sermayenin açıkça belirtildiği bölüm. Sermayenin nasıl kullanılacağını ve finansman için sağlanacak öz sermaye ayrıntıları ile yer alır. Başlangıç ​​sermayesi kredisi özsermaye yerine teminata dayanıyorsa, teminatın kaynağını da belirtmeniz gerekiyor.
4. Şu anki iş pozisyonu: Şirketle ilgili bilgileri, yasal çalışma biçimini, oluştuğu zaman, sahipleri ve kilit personeli gösterir.
5. Başarı hedefi: Şirket içindeki başarılar için gerekli olan gelişmeleri belirteceğiniz bölüm. Başarılar, patent, prototip, tesisin bulunduğu yer, ürün geliştirme için gereken önemli sözleşmeler veya yürütülen test pazarlamasının sonuçları gibi öğeleri içerir.

İş Tanımı

Genellikle iş tanımı bölümü endüstrinin ne olduğuna yönelik kısa bir açıklama ile başlar. Ayrıca, işinizde fayda sağlayacak veya olumsuz yönde etkilenecek yeni ürünler veya gelişmeler de dahil olmak üzere endüstrideki çeşitli pazarlar hakkında bilgi vermelisiniz. Tüm gözlemlemelerinizi güvenilir kaynaklardan alın ve gerektiği gibi dipnot bilgi kaynaklarına özen gösterin. Eğer fon arıyorsanız bu bölüm çok önemlidir; Çünkü yatırımcılar bilgilerinizin ne kadar güvenilir olduğunu bilmek ister ve varsayımlara pek güvenmek istemeyecektir.

İşletmenizi açıklarken, üzerinde yoğunlaşmanız gereken ilk şey işletmenin yapısıdır. Yapıdan kasıt olarak işletmenin tam olarak hangi pozisyonda olduğunu belirtmektir. Örneğin üretim, imalat veya hizmet. Ayrıca işletmenin yeni veya önceden kurulmuş olup olmadığını da belirtin.

Yapıya ek olarak işletmenizin yasal durum mevzuatını da net olarak açıklayın. Ortaklık veya mülkiyet hakları gibi…

İşletmeyi tarif ettikten sonra pazarlamak istediğiniz ürünleri veya hizmetleri tanımlamanız gerekir. Bu ürün ve hizmetlerin kimi hedef aldığı, pazardaki durumunu da özetlemelisiniz.

Kar Stratejileri

Şimdi klasik bir kapitalist olmalısınız ve kendinize şu soruyu sormanız gerekiyor: “Nasıl para kazanacağım?.” Bu soruyu kendiniz cevaplayın ve ardından kar stratejileri bölümünde net olarak aktarın. İşletmenizin neden kar elde edeceği konusunda 25 sayfa yazmanız gerekmiyor. Aşağıdakiler gibi, başarılı olmasını sağlayacağını düşündüğünüz faktörleri açıklayın: iyi düzenlenmiş bir iştir, en son teknolojik donanıma sahip olacak, konumu olağanüstü, pazarı bunun için hazır gibi…

İş planınızı mali amaçlı bir belge olarak kullanıyorsanız eklenen öz sermaye veya borç parasının işinizi nasıl daha karlı hale getireceğini açıklayın. Kısaca ek paralar ile işinizi nasıl büyütebileceğinizi detaylandırın.

İşletmenizin neden kârlı olacağını gösterin. Potansiyel bir borç veren, bu işte ne kadar başarılı olduğunuzu bilmek isteyecektir. Okuyucuya işteki diğer önemli kişilerin deneyimi hakkında bilgiler verin.

Pazar Stratejileri

Piyasa stratejileri titiz bir piyasa analizinin sonucu olarak ortaya çıkar. Bir piyasa analizi, girişimcinin şirketin rekabetçi bir ortamda kârlı olmasını sağlayacak fiyatlandırma, dağıtım ve promosyon stratejileri oluşturmasını sağlar.

Piyasayı boyut, yapı, büyüme umutları, trendler ve satış potansiyeli açısından tanımlayarak pazar analizinize başlayın.

Rakiplerinizin toplam satışlarını ele almak, toplam potansiyel pazarı oldukça doğru bir şekilde tahmin eder. Pazarın büyüklüğü belirlendikten sonra, bir sonraki adım hedef pazarın tanımlanmasıdır. Hedef pazar, toplam pazarlanabilir pazarı belirleyecek olan segmentasyon faktörlerine yoğunlaşarak toplam pazarın daralmasını sağlar. Bu segmentasyon faktörlerini hesaplarken coğrafi kitleyi ele almalısınız.

Bir iş planı için söz konusu işletme için pazar payını doğru tahmin edebilmeniz gerekiyor. Bu hesaplama için faktöre önem göstermelisiniz:

1. Toplam kullanıcı sayısını artıracak sanayi büyümesi
2. Kullanıcının toplam uygun pazardan dönüştürülmesi

Konumlandırma

Doğru bir pazar stratejisi için işletmenizi başarılı bir şekilde konumlandırmanız gerekiyor. İşletmenizi konumlandırırken şu 3 soruya yanıt aramalısınız:

1. Rakipleriniz kendilerini nasıl konumlandırıyor?
2. Ürününüzün rakip ürünlerinizin sahip olmadığı belirli nitelikleri var mı?
3. Ürününüz hangi müşteri ihtiyaçlarını karşılıyor?

Bu 3 soruya vereceğiniz yanıtlar ile işletmeniz için doğru bir konumlandırma stratejisi belirleme şansınız olacak.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: Basit İş Planı Şablonu

Fiyatlandırma

İş planı nasıl hazırlanır sorusunun en önemli bölümlerinden biri kesinlikle fiyatlandırmadır. Çünkü fiyatlandırma iş başarınızı doğrudan etkileyen faktörler arasında yer alır. Fiyatlama stratejisi belirlerken ele almanız gereken 6 kural var:

1. İşletmedeki ürün ve hizmetlerin fiyatları tüm masrafları karşılamalıdır.
2. Satış fiyatlarınızı düşürmenin en iyi ve en etkili yolu maliyetleri düşürmektir.
3. Fiyatlar; maliyet, talep, pazardaki değişiklikleri temel almalıdır.
4. Sadece rekabet odaklı fiyat belirlenmez, satış odaklı olmalısınız.
5. Ürün fiyatı belirlenirken, ürünün ömrü ve bakım masrafları da hesaplanmalı.
6. Fiyatlar pazardaki düzeni koruyacak şekilde ayarlanmalıdır.

Dağıtım

Dağıtım, ürünün fabrikadan son kullanıcıya taşınması sürecini ele alır. İşletmeniz için seçtiğiniz dağıtım ağını ele alırken ve seçerken mutlaka rakiplerinizin bu konudaki çözümlerini gözden geçirmeli ve hangi modelin daha geliştirilebilir olduğunu belirlemelisiniz.

En etkili dağıtım yolları:

• Doğrudan satış: En etkili dağıtım kanalı doğrudan son kullanıcıya satmaktır.
• Pazarlamacılar ağı: İşletmelerin pazarlamacı ağları, bir ürünü dağıtmanın en iyi yollarından biridir.
• Toptan dağıtım:  İşletmeler için en masrafsız dağıtım yoludur.
• Komisyoncular: Çoğu zaman ürün fiyatlarını artıran ancak şirketin bütün dağıtım ağından kurtulmasını sağlayan yol.
• Perakende ağı: Ürününüzün son kullanıcıları genelde tüketiciler ise bu yolu kullanmak gerekir.
• Posta – Kargo: Daha düşük profilli işletmeler için kullanılan doğrudan satış yöntemidir.

Promosyon

Bir iş planı hazırlarken promosyon stratejisine de ciddi bir önem vermeniz gerekiyor. Promosyon işletmeler için önemli bir süreçtir. İşletmenizdeki her ürün ve hizmet için hazırladığınız satış çalışmaları bu kapsamda değerlendirilir. Promosyon ağında şu maddeler yer alabilir:

• Reklam
• Paketleme
• Halkla ilişkiler
• Satış promosyonları
• Kişisel satışlar

Rekabet Analizi

Rekabet analizi, genel olarak işletmenizin rekabet ile nasıl başa çıkacağını ortaya koyacaktır. Rekabet analizinin amacı, pazarınızdaki rakiplerin güçlü ve zayıf yönlerini, belirgin bir avantaj sağlayacak stratejileri, rekabetin piyasaya girmesini engellemek için geliştirilebilecek engelleri ve bu pazarın önündeki engelleri belirlemektir.

Bir rakip analizinde ilk adım mevcut ve potansiyel rekabeti belirlemektir. Rakipleri belirleyebileceğiniz esasen iki yol vardır. Birincisi; piyasanın müşterinin bakış açısından bakılması, İkincisi; rakipleri çeşitli rekabet stratejilerine göre gruplandırmak ve böylece onları motive eden şeyleri anlamaktır.

Rakiplerinizi grupladıktan sonra, stratejilerini analiz etmeye başlayabilir ve en savunmasız oldukları alanları tanımlayabilirsiniz. Bu, rakiplerinizin zayıf yönlerini ve güçlü yönlerini inceleyerek yapılabilir. Rekabet analizi yaparken ele almanız gereken 5 önemli konu var:

• Ürün
• Dağıtım
• Fiyatlandırma
• Tanıtım
• Reklam

Tasarım ve Geliştirme

İş planında yer alan tasarım ve geliştirme bölümünde genel olarak; yatırımcılara ürünün tasarımının bir açıklamasını sunmak, işletmenin gelişimini üretim, pazarlama ve şirket bağlamında çizmek ve şirketin hedeflerine ulaşmasını sağlayacak bir kalkınma bütçesi planlamaktır.

Genellikle kalkınma planı bölümünde kapsayacağınız üç alan vardır: Ürün geliştirme, Pazar geliştirme ve Organizasyonel Gelişim.

Bu unsurların her biri, planın finanse edilmesinden, işletmenin sürekli bir gelir elde etmeye başladığı noktaya kadar incelenmelidir. Bu unsurlar içerik bakımından doğasından farklı olsa da, her biri yapı ve hedeflere dayanılacaktır.

Geliştirme sürecinin ilk adımı, genel kalkınma planı için hedef belirlemektir. Piyasa ve rekabet analizinizden, ürünün, pazarın ve organizasyonel kalkınma hedeflerinin çoğu ayrıntılı olarak yer alır. Tanımladığınız her hedefin belirli özelliklere sahip olması gerekir. Hedefleriniz, zaman çizelgelerini ayarlamak için ölçülebilir nitelikte ve şirketin başarısı ile ilişkili olmalı.

Ürün Kalkınma Bütçesi

Bir ürün tasarlanacaksa eğer şirketin ürün bakımından bir kalkınma bütçesi oluşturması gerekiyor. Ürün kalkınma bütçesi hazırlarken söz konusu ürün için gerekli olabilecek bütün hesaplamaları şu şekilde belirtmeniz lazım:

• Ürünün geliştirilmesinde kullanılan tüm hammaddeler.
• Ürünün geliştirilmesiyle ilgili tüm işçilik masrafları.
• Vergi, kira, telefon, kamu hizmetleri, büro malzemeleri vb. gibi geliştirme aşamasında işletmeyi çalıştırmak için gerekli olan tüm genel giderler.
• Yürütme ve idari personelin maaşları ile diğer büro destek fonksiyonları.
• Pazarlama personelinin maaşları, promosyon öncesi malzemeler ve ürünün teslim edilmesinden önce başlamış olan pazarlama kampanyasının giderleri.
• Muhasebeciler, avukatlar ve işletme danışmanları gibi dış uzmanların giderleri.
• Ürün geliştirme ile ilgili diğer olası maliyetler.

Personel

Bir işletmenin can damarı personeldir. İş planı bölümünde personel bölümü kritik bir süreçtir ve bu nedenle doğru planlanmalıdır.

Her şirket her anahtar alanda ihtiyaç duyulan uzmanlarla bir işe başlamayabilir. Bu nedenle, uygun personel işe alınmalı, geliştirme sürecine entegre edilmeli ve herkes hedeflere uygun olarak geliştirmeli. Bununla birlikte, personelleri işe almadan önce, geliştirme sürecinde hangi pozisyonlarda kimlerin yer alacağını belirtmelisiniz.

Uygun personel tuttuğunuzda, geliştirdiğiniz iş ödevlerinden görevler atayarak bunları geliştirme sürecine entegre etmeniz gerekir. Son olarak, tüm ekip rollerinin şirket içinde ne olduğunu ve her birinin geliştirme ekibi içindeki her pozisyonla nasıl ilişkili olduğunu belirtmelisiniz. Bunu yapmak için, geliştirme ekibiniz için bir organizasyon şeması geliştirmelisiniz.

Ana Organizasyon Yapısı

Şirketin organizasyon yapısı bir işletme planında önemli bir unsurdur, çünkü faaliyet giderlerinin projelendirilmesi için bir temel oluşturmaktadır. Bu, yatırımcılar tarafından yoğun olarak incelenen mali tabloların oluşturulması için kritik önem taşır; Bu nedenle, Ana Organizasyon Yapısı’nın iyi tanımlanmış olması ve işletmenin parametreleri göz önüne alındığında gerçekçi bir çerçeveye dayandırılmış olması gerekiyor.

Her şirket kendi ana organizasyon yapısı olmasına rağmen, genellikle bunları şu şekilde bölümlere ayırırız:

• Pazarlama ve satış (müşteri ilişkileri ve hizmetini içerir)
• Üretim
• Araştırma ve Geliştirme
• Yönetim

Bu yapılar çok geniş kapsamlı sınıflandırmalar olup, her işletmenin bu şekilde bölünemeyeceğini belirtmek gerekir. Aslında, her iş farklıdır ve her biri kendi gereksinimlerine ve hedeflerine göre yapılandırılmalıdır.

Bir işletmeyi organize etmenin dört aşaması şunlardır:
1. Olası en geniş sınıflamaları kullanarak görevlerin bir listesini oluşturun.
2. Bu görevleri, personel ve yönetim arasında etkin bir iletişim hattı üreten bölümler halinde düzenleyin.
3. Her görevi yerine getirmek için gerekli personel türünü  belirleyin.
4. Her görevlinin şirket yapısındaki görevlerini belirtin.

Genel Giderler

Kuruluşun operasyonları planlandıktan sonra, işletmenin işleyişi ile ilgili masrafları hesaplamalısınız. Bu hesaplamalara genellikle genel giderler adı veriliyor. Genel giderler, işletmeyi çalıştırmak için gerekli olan tüm işçilik dışı harcamaları ifade eder.

Genel giderler genelde şunları içermelidir:

• Seyahat
• Bakım ve onarım
• Ekipman kiralama
• Kira
• Reklam ve tanıtım
• Gereçler
• Araçlar
• Ambalaj ve nakliye
• Bordro vergileri
• Zarar Niteliğindeki Alacaklar
• Profesyonel hizmetler
• Sigorta
• Borç ödemeleri
• Amortisman

Ürün Maliyeti

Halihazırda işletmenizin bir ürün envanteri varsa. Bu envanterde yer alan ürünler için bir maliyet tablosu hazırlamalısınız. Bu hesaplama genel olarak ortaya çıkardığınız bir ürün için ortaya koyduğunuz tüm masraflardır.

Bu hesaplamayı yapmak için 3 ana sınıf vardır:

1. Malzeme
2. İşgücü
3. Genel gider

Gelir Tablosu

Bir iş planında genel olarak bir gelir tablosu da hazırlanmalıdır. Bir iş planı için, gelir tablosu ilk yıl boyunca aylık olarak, ikinci ve sonrasında her yıl için yılda bir kez yeniden hazırlanmalıdır. Gelir tablosu oluşturabilmek için bu hesaplamaları ele almalısınız:

1. Gelir: İşletme ve kaynakları tarafından üretilen tüm gelirleri içerir.
2. Malların maliyeti: Envanterdeki ürünlerin satışı ile ilgili tüm masrafları içerir.
3. Brüt kar marjı: Malların gelir ve gider farkı.
4. İşletme giderleri: İşletmenin faaliyetleri ile ilgili tüm genel giderleri ve işçilik masraflarını içerir.
5. Toplam masraflar: İşletmeyi çalıştırmak için gerekli olan genel masraf ve işçilik masraflarının toplamı.
6. Net kar: Brüt kar marjı ile toplam gider arasındaki fark.
7. Amortisman: Gelir yaratmak için kullanılan sermaye varlıklarının değerindeki azalmayı yansıtır.
8. Faiz öncesi kar: Net kâr ile amortisman arasındaki fark.
9. İlgi: Hem kısa hem de uzun vadeli borçlardan kaynaklanan faizleri içerir. Faiz, şirket içindeki yatırım miktarı ile belirlenir.
10. Vergi öncesi net kar: Faiz ve faiz öncesi net kar arasındaki fark.
11. Vergiler: İşletmedeki tüm vergileri içerir.
12. Vergilerden sonra kâr: Vergi öncesi net kâr ile tahakkuk eden vergiler arasındaki fark. Vergilerden sonraki kâr, herhangi bir şirketin ana gelir tablosu toplamıdır.

Nakit Akışı

Nakit akışı bölümü, işiniz için en kritik bilgi aracından biridir ve yükümlülükleri yerine getirmek için ne kadar nakit ihtiyacınız olacağını ve bu nakitin nereden gideceğini gösterir. İşe giren paranın zamanlamasını ve ödenmesi gereken harcamaları gösterir. Nakit akışı hesaplamasının sonucu ayın veya yılın sonunda kâr veya zarar olarak listelenir.

Nakit akış tablosu, ilk yıl boyunca aylık olarak, ikinci yıl boyunca üç ayda bir ve daha sonra yıllık olarak hazırlanmalıdır. Nakit akış tablosuna eklemeniz gereken öğeler aşağıdaki gibidir:

1. Nakit satışları: Nakit olarak ödenen satışlardan elde edilen gelir.
2. Alacaklar: Alacakların tahsilatından elde edilen gelir.
3. Diğer gelirler: Yatırımlardan elde edilen gelir.
4. Toplam gelir: Toplam nakit, alacaklar ve diğer gelirlerin toplamı.
5. Materyal / mal: Bir ürün imalatında kullanılan hammaddeler.
6. Üretim emeği: Bir ürünün imalatı veya bir hizmetin gerçekleştirilmesi için gereken emek.
7. Tepegöz: Ürünün üretimi ve işletilmesi için gerekli tüm sabit ve değişken giderler.
8. Pazarlama / satış: Pazarlama ve satış departmanlarıyla ilişkili tüm maaşlar, komisyonlar ve diğer doğrudan masraflar.
9. AR-GE: İşin araştırma ve geliştirme operasyonlarını desteklemek için gereken tüm işçilik masrafları.
10. İşçilik: İşletmenin idari işlevlerini desteklemek için gereken tüm işçilik masrafları.
11. Vergiler: Bordro haricindeki tüm vergiler.
12. Sermaye: Sermaye, gelir yaratmak için gerekli olan ekipman unsurlarını elde etmek için gerekli.
13. Kredi ödeme: Uzun vadeli borçların azaltılması için yapılan ödemelerin toplamı.
14. Toplam masraflar: Materyal, doğrudan emek, genel gider, pazarlama, satış, işçilik, vergiler, sermaye ve kredi ödemelerinin toplamı.
15. Nakit akışı: Toplam gelir ile toplam gider arasındaki fark. Bu tutar başlangıçtaki nakit olarak bir sonraki döneme taşınır.
16. Kümülatif nakit akışı: Geçmiş dönem nakit akımları ile nakit akımları arasındaki fark.

Bilanço

İş planı tablosundaki son önemli finansal tablo bilançodur. Gelir ve nakit akış tablolarında olduğu gibi, bilanço da iş planının önceki bölümlerinde geliştirilen tüm finansal modellerden gelen bilgileri kullanır; Bununla birlikte, önceki tablolardan farklı olarak bilanço, yalnızca iş planı için yıllık bazda oluşturulur. Bilanço hesabı için ele almanız gerekenler:

1.  Varlıklar
2.  Yükümlülükler
3.  Özsermaye

Bilançonun en üst kısmı şirketinizin varlıklarını listeler. Varlıklar, dönen varlıklar ve uzun vadeli veya sabit kıymetler olarak sınıflandırılır. Dönen varlıklar arasında şunlar bulunur:

• Nakit: Elde edilen nakit tutar.
• Alacak hesapları: Kredi hesaplarından elde edilen gelir.
• Envanter: Henüz satılmayan bir ürünün imalatında kullanılan malzeme envanteri.
• Toplam dönen varlıklar: Nakit, alacak hesapları, stoklar ve sarf malzemeleri toplamı.

Varlıklar listelendikten sonra, işletmenizin yükümlülüklerini hesaba katmanız gerekir. Varlıklar gibi, yükümlülükler de mevcut veya uzun vadeli olarak sınıflandırılır. Borçlar bir yıl veya daha kısa bir sürede tahsil ediliyorsa, bunlar kısa vadeli yükümlülükler olarak sınıflandırılır. Bir yıldan fazla zaman ödemeleri gerekiyorsa, bunlar uzun vadeli yükümlülüklerdir. Kısa vadeli yükümlülüklerin örnekleri aşağıdaki gibidir:

• Borç hesapları
• Tahakkuk etmiş borçlar
• Vergiler
• Toplam kısa vadeli borçlar ve vergiler

Uzun vadeli borçlar şunları içerir:

• Borçlar
• İpotekler
• Senetler
• Toplam uzun vadeli borçlar
• Toplam yükümlülükler (Genel toplam)

İş planı örnekleri

Türkiye’de başarılı bir şirketler için oluşturulan iş planı örneklerine İş Planı Örnekleri rehberimizden ulaşmanız mümkün.