Liderlik Özellikleri Nedir? Eğitimi Nasıl Alınır

Günümüzde dünyanın en büyük şirketlerini, “en büyük” yapan konulardan biri de “iyi bir liderdir”. Peki liderlik nedir, liderler nasıl özellikler taşır? Etkili ve alanında uzman bir lider olmak için hangi eğitimleri almak gerekir.

İyi bir lider olmak zordur, ancak başarıya ulaşan bir lider için dünya artık kesinlikle çok daha “yaşanılır” bir yere dönüşebilir. Liderler, ister küçük bir işletmede, dernekte, kar amacı gütmeyen bir kuruluşta veya dünyanın en büyük şirketinde olsun; daima fark yaratırlar. Temel şartlar altında liderliğin ilk kuralı fark oluşturmaktır!

LİDERLİK NEDİR?

Liderlik kelimesinin temel sözlük anlamı “öncü olan”dır. Ancak gerçekte liderlik birçok şey ile ilgilidir. Liderler kendilerine ve başkalarına doğru şeyleri yapmaları için yardım eder. Yön belirlerler, ilham veren bir vizyon geliştirirler ve yeni bir şeyler oluşturarak fark sağlarlar. Liderlik, bir takım veya organizasyon için “kazanmak” kelimesi ile eş anlamlıdır.

Sık sık yönetici ile lider kelimesi birbiri ile karıştırılmaktadır. Her lider iyi bir yönetici olabilirken, her yönetici iyi bir lider olamaz. Çünkü liderler aynı zamanda yöneticilere de liderlik yapabilirler. Yine de, iyi bir lider olabilmek için öncelikle yönetim becerilerine sahip bir yönetici de olmak gerekiyor.

LİDERLERİN ÖZELLİKLERİ

Elbette dernek liderliği, dini lider, kampanya lideri, şirket lideri gibi birçok farklı konuda liderlik çeşitleri bulunmaktadır. Ancak küçük bir kamp liderinden, dünyanın en büyük şirketlerinin başındaki liderlere kadar; liderlerin temel bazı özellikleri bulunur. Tabii ki tüm özellikleri taşımayan bir başarılı lider de olabilir, ancak genel olarak başarılı liderlerde bulunan özellikler;

• Dürüstlük
• Temsil etme yeteneği
• İletişim
• Mizah anlayışı
• Güven
• Olumlu görüş
• Yaratıcılık
• İlham verebilme
• Sezgi
• Ve kesinlikle vizyon!

Liderlerin özelliklerini biraz daha detaylandırmak gerekirse,

1. Çalışanlara İlham Verme ve Yol Göstermede Yardımcı Olur:

Liderler, astlarla dolaylı değil doğrudan temas halindedir ve çalışanların veya grup üyelerinin daima daha yüksek performans göstermesi ve hedefe ulaşması için onları motive ederler. Bu nedenle liderlik organizasyonun başarısı için motivasyon ve ilham vermek önemli bir faktör olarak kabul edilir. Grubun başında bulunan liderler, çalışanların ve astların sorunlarını doğrudan çözmek için de yol gösterici olarak ipin ucunu mutlaka tutarlar. Bu motivasyon sağlamanın ve grup içi iletişimi artırmanın da önemli yollarından biridir.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: İyi Bir Lider Olmak İçin Okunması Gereken 8 Kitap

2. Organizasyon Üyelerinin İşbirliğini Geliştirir

Liderler genel olarak, çalışanların veya grup üyelerinin inisiyatif olmasını sağlamak ve istekli olmasını geliştirirler. Bu ekip çalışması ruhunu büyük ölçüde geliştirdiği gibi, grubun hedeflerine ulaşması için en önemli konular arasında yer alıyor. Aslında liderliğin doğalında, işbirliği yatmaktadır. İşbirliği oluşturmak konusunda sıkıntı yaşayan bir lider, asla iyi bir lider olmayacaktır.

3. Güven Verir

Liderler çalışanların veya grup üyelerinin gizli yeteneklerini ve niteliklerini tanımaya çalışır ve bu gizli yeteneklerini “kendilerine güven sağlayarak” kullanabilmelerine ortam sağlamaya çalışır. İyi bir lider olmak için güvenilir olmanız gerekiyor, bunun için de astlara ve çalışanlara güven sağlamak üzere, psikolojiden anlamanız gerekir. Her grup üyesinin farklı “güven” olgusu olabilir, ancak bu iyi bir lider için asla sorun olmayacaktır.

4. Verimliliği Artırır

Her organizasyonun en büyük zorluğu veya sorunu, fiziksel, finansal ve insan kaynaklarının en iyi şekilde kullanılmasıdır. Kaynakların etkin ve verimli kullanılması mümkündür ve verimlilik çalışanlar arasında motivasyona, güveye ve işbirliğine bağlıdır ve liderler çalışanlar arasında kaynakların azami şekilde kullanılmasına neden olan işbirliğini, güveni ve motivasyonu geliştirir. İyi bir lider, en düşük şartlarda en iyi meyveyi almayı bilendir.

5. İş Memnuniyetini Artırır

İş memnuniyeti çoğu zaman sadece maddi bir konu değildir. Çoğu çalışan genellikle maddi olgulara verdiği değer kadar, çalışma koşullarını ve üstlerin kendilerine yönelik davranışlarını da büyük ölçüde dikkate alır. Bir lider destekleyici olmalı, motive sağlamalı ve psikolojik olarak oluşabilecek destek ihtiyaçlarına çözüm bulmalıdır.

Liderlik söz konusu olduğunda, grup üyelerinin veya çalışanların kendini “işleyişin bir parçası” olarak görmesiyle de tam ilgilidir. Her bir çalışan veya grup üyesi, kendini sistemin önemli bir çarkı olarak hissetmeli. Bu işe olan bakışı tamamen olumlu yönde değiştirecektir.

6. Takım Ruhu veya Grup Uyumunu Geliştirir

Liderler, çalışanları ortak vizyonu (amaç) paylaşmaya ve toplu olarak çalışmaya teşvik ederek ekip ruhu yaratmaya yardımcı olur. Liderliğin en temel kavramlarından biri uyum sağlamaktır. Sadece bir grup üyesinde bile yanlış giden bir şey, tüm grup uyumunu bozacaktır.

7. Empati Yapar

Liderler, takipçileriyle empati geliştirmelidir. Maalesef çoğu lider diktatörlük tarzını takip ediyor ve empatiyi tamamen ihmal ediyor. Bu nedenle takipçileri ile daha yakın bir bağlantı kuramıyorlar. Takipçilerinizin sorunlarını anlamak ve olumsuz durumlarını hissetmek, etkili bir lider olmak için ilk adımdır.

NİTELİKLER

İyi bir lider olmak elbette kolay değildir. Başarılı bir “liderlik” pozisyonunda bulunmak için bazı ek niteliklere de sahip olmak gerekir. Tümü geliştirilebilir.

1. Fiziksel Nitelikler:

İyi fiziksel özellikler insanları cezbeder. Boy, kilo, sağlık ve insanın fiziksel görünüşü gibi özellikler bireyleri kendine çeker. Sağlıklı ve akıllı lider sıkı çalışabilir ve astlarını da sıkı çalışmaya teşvik edebilir.

2. Bilgi ve Zeka

Bir lider, her problemi doğru perspektifte veya yönde inceleyebilmelidir. Lider, doğru durumda doğru kararı almak için üstün yeteneklere sahip olmalıdır. Lider, grup üyelerinin yaptığı çalışmalar hakkında tam bilgi sahibi olmalıdır. Gerçekler, rakamlar ve mantık temelinde karar vermelidir. Bir lider, bulunduğu kurumda gerçekleşen veya gerçekleşmesi muhtemel konular hakkında mutlaka bilgi sahibi olmalı.

3. Bütünlük ve Dürüstlük

Bir lider yüksek düzeyde dürüstlüğe sahip olmalıdır. Etik ve değerleri takip etmeli. Aksi bir durumda, astların da farklı yönlere kaymasını izlemek zorunda kalabilir. Bu nedenle dürüst olmak için, dürüst astlara da sahip olmanız gerekecek.

4. Kendine Güven ve Sorumluluk Duygusu

Bunu aslında fazla detaylandırmaya gerek yok. İyi bir lider mutlaka kendine güvenmelidir. Zaten, kendine güvenmeyen bir bireyin, liderlik pozisyonuna aday bile olması mümkün olmayacaktır.

Lider, grup üyesinin amacına veya hedefine ulaşma konusunda sorumluluk duygusuna sahip olmalıdır. Her şey ile ilgilenmek bir lider için “tartışılmaz” bir konudur. Bu nedenle, astların da sorumlulukları lider ile doğrudan ilgilidir.

5. Girişimcilik

Bir lider fırsatları yakalayabilmek için inisiyatif almalıdır. Cesur kararlar almak için cesaretli ve inisiyatifli olmalı. Elbette söz konusu fırsatları risk ölçüsünde değerlendirmeli ve alınabilecek riskler için zaman kaybetmemelidir.

6. Motivasyon ve İlham

İyi bir lider başkalarına örnek olmalı ve insanlara ilham vermelidir. “Neden” ile ilgili tüm alt sorulara cevap verebilmelidir.

Lider, astları zorlamamalı, fakat astlarına ilham vererek, onları zorlamadan; yapmaları gereken şeyleri yaptırmayı başarabilmelidir. Astlar üzerindeki baskı zamanla yıkıcı olabilir, bu nedenle motivasyon ve ilhama ihtiyaç duyarlar.

7. İletişim Becerisi

Lider, grubunun tüm üyeleri için ana bilgi merkezidir. Genel olarak, üstlerden gelen tüm talimatlar ve bilgiler, yalnızca liderler tarafından astlara iletilir. Dolayısıyla, bilginin her üyeye ulaşması için iyi bir iletişim becerisine sahip olmaları gerekir.

Ayrıca iletişim becerisi sadece “iş” ile doğrudan ilgili değildir. Duygusal bağın tam olarak da kurulabilmesi için de iletişim becerine mutlaka sahip olmak gerekir. Bu bir liderin kendini en çok geliştirmesi gereken konular arasında yer almaktadır.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: Hayatınızı Değiştirecek 14 İş Kitabı

8. Karar Verme

Bir lider kesin kararlar almak zorundadır. Kafası karışmamalı. Gerçekler ve rakamlar konusunda ikna olduktan sonra karar vermesi gerekir.

9. Sosyal Beceri

Çok sık tartışmalara konu olsa bile “bir lider astları ile dost olmalı”. Astlarına destekleyici bir ortam sağlamalı, böylece sorunlarını tartışmakta tereddüt etmemeleri gerekiyor. İnsanları anlamalı ve onlarla iyi ilişkiler kurmaya çalışmalı.

[infobox]Elbette tüm nitelikleri barındıran bir lider olmayabilirsiniz ama bu kendinizi geliştirmenizi asla engellememeli. Hiç sahip olmamak ile, biraz sahip olmak arasında çok fark vardır.[/infobox]

LİDERLİK STİLLERİ

Dünya üzerinde kabul görmüş 3 farklı liderlik stili bulunur. Bunların her birine bizzat sahip olan liderler olduğu gibi, her birinin avantajlarını kullanan liderler de bulunur. Elbette farklı bir stile sahip olmak avantajlar sağlayabileceği gibi çeşitli riskleri de barındırabilir. Bu nedenle iyi bir lider öncelikle “kendini tanımalıdır.

Genel geçer 3 liderlik stili ise;

• Otokratik
• Katılımcı
• Serbest

OTOKRATİK LİDERLİK

Bir otokratik lider astların üzerinde tam kontrol uygular. Gücü kendi içinde merkezileştirir ve tüm kararları astlarına danışmadan alır. Genellikle yetki yerine emir verir ve astları için ödül ve ceza sistemini uygular.

+ Olası Avantajlar: Otokratik liderler genellikle hızlı karar alır, daha az astlara ihtiyaç duyar, ilginç gelebilir ancak iyi birer motivasyon sağlayabilirler. Eğer şirket çok hızlı şartlara uyum sağlamaya çalışıyorsa, otokratik liderler iyi sonuçlar sağlayabilir.

– Olası Dezavantajar: Astlar için birer hayal kırıklığı oluşturabilen otokratik liderler, alt kısımlardaki pozisyonlarda çalışanların iş gelişimini de büyük ölçüde öldürürler ve bu tür şirketlerde astlar ve çalışanlar arasındaki duygusal gelişim sıfırdır.

KATILIMCI LİDERLİK

Astlar hatta bazen çalışanlar ile de katılımcı olan bu liderlik stilinde, lider çoğunluğun görüşüne uyar. Grup içerisinde düşünce ve ifade özgürlüğü vardır. Genellikler bu tür liderlik stilinde, astların öneri, şikayet ve görüşleri büyük önem arz eder.

+ Olası Avantajlar: Çalışanların motivasyonu artar, moralleri yükselir. Astların gelişimi büyük ölçüde artar ve kendilerine güvenirler. Liderler daha az stresli olduğu gibi, çalışanların işe katılımı da yükselir.

– Olası Dezavantajar: Tüm kararlar büyük ihtimal ile gecikmeli olarak alınır. Astlar, özgürlük alanını genişletmeye çalışır ve her biri liderlik için hayal kurmaya başlar. Çalışanlar için liderlik kavramında değişiklikler yaşanabilir ve bu iş sorumluluğunu azaltır.

SERBEST LİDERLİK

Katılımcı liderliğin daha üst bir versiyonudur. Serbest liderlik genellikle astların her birine, kendi alanlarında bir liderlik verilmesiyle ilgilidir. Liderler burada sadece astların birbiriyleriyle olan ilişimini artırmaya çalışır ve olası bir görüş ayrılığında karar verir. Çok büyük şirketler genellikle serbest liderlik pozisyonuyla yönetilir.

+ Olası Avantajlar: Astlar gelişim konusunda harika bir özgürlük alanı bulur. Çalışanlar ile ilgilenebilecek daha fazla “yönetici – lider” pozisyonu olması nedeniyle şirket içi iletişim ve çalışanların işe katılımı ve sorumluluk duygusu artar.

– Olası Dezavantajar: Çok fazla özgürlük astlar arasında çatışmalara ve kaosa neden olabilir.

LİDERLİK EĞİTİMİ

Liderlik eğitimi alabileceğiniz birçok profesyonel kurs bulunuyor. Ancak bu kurslar yerine çoğu uzman, işin öncelikle kendini geliştirmekten başlanması gerektiğini ifade ediyor. Yalnız, dil öğrenmek ve psikoloji konusunda tüm uzmanlar, mutlaka profesyonel kurslar aracılığıyla eğitim alınması gerektiğini belirtiyor.

Türkiye’de de kapsamlı olarak birçok uzman liderlik eğitimi veren kurum var. Bu kurumların neredeyse tamamı liderlik eğitimi sonunda sertifika vermektedir. Kurumlar tarafından verilen liderlik eğitimi dersleri genellikle şu başlıkları içeriyor;

• Bireysel,
• Beden Dili,
• Bilinçaltı Pazarlama,
• Çatışma Yönetimi,
• Değişim Yönetimi,
• Diksiyon,
• Duygusal Zeka,
• Eğitimcinin Eğitimi,
• Etkili Konuşma ve Hitabet,
• Geri Bildirim,
• İkili İkişkiler,
• İkna ve Müzakere Teknikleri
• İletişim,
• İnovasyon,
• Kişilik Envanteri,
• Kriz Yönetimi,
• Motivasyon

Eğitim ücretleri elbette kurumlara, kurumlarda ders veren eğitmenlerin kalitesine ve alınması istenen derslere göre değişiyor. Ancak ortalama olarak 10 sertifikalı bir liderlik eğitimi kursu yaklaşık 4 ila 6 bin liraya mal olacaktır.

SONUÇ

İyi bir lider olmak için, tüm yukarıda yer alan niteliklere sahip olmalı ve stilinizin getireceği avantajları ve dezavantajları bilerek her birinin olumlu yönlerinden faydalanmalısınız, ancak bu niteliklerden bazılarına sahip değilseniz, o zaman liderlik dünyasında iz bırakmakta zorlanabilirsiniz. Diğerlerinin izlemesi için iyi bir örnek olmalısınız. Güven, tutku, empati ve dürüstlüğünüzün devreye girdiği yer burasıdır. İyi iletişim becerileri ve karar verme yetenekleri aynı zamanda liderin başarısında ve başarısızlığında hayati bir rol oynar. Son olarak, yenilikçi ve yaratıcı düşünce, fütüristik vizyon, lideri öne çıkaran birkaç kilit özelliktir.